เทศกาลเช็งเม้ง 清明节

เทศกาลเช็งเม้ง 清明节 (qing ming) เป็นเทศกาลโบราณที่มีประวัติความเป็นมา
นานกว่า 2000 ปี และถือเป็นเทศกาลสำคัญ 1 ใน 8 เทศกาล 八节 คือ ซั่งหยวน
上元 ชิงหมิงหรือเช็งเม้ง 清明 ลิเซี่ย 立夏, ตวนอู่ 端午, จงหยวน 中元, จงชิว
中秋, ตงจื้อ 冬至, และ ฉูซี 除夕 วันเช็งเม้งจะตรงกับปฏิทินทางสุริยคติในวันที่
5 เมษายน แต่ระยะเวลาสำหรับเทศกาลกำหนดค่อนข้างยาว มีการกำหนดสองแบบ
คือ ก่อน 10 วันหลัง 8 วันกับ ก่อน 10 วันหลัง 10 วัน

ถ้าจะพูดถึงเทศกาลเช็งเม้ง ก็ต้องย้อนกลับไปเทศกาลหนึ่งในยุคโบราณซึ่งปัจจุบัน
ได้เลิกปฏิบัติไปแล้ว คือเทศกาลหานสือ 寒食节 ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มของที่มาเช็งเม้ง

เทศกาลหานสือ(การรับประทานในฤดูหนาว) ยังเรียกว่า เทศกาลโสวสือ 熟食节
(การรับประเทศอาหารสุก) หรือเทศกาลจิ้นเยียน(การห้ามก่อควันไฟ) หรือเทศกาล
เหริ่ง (เทศกาลหนาว) ช่วงเวลาของเทศกาลจะห่างจะฤดูหนาว 105 วัน หรือห่างจาก
เทศกาลเช็งเม้ง 1-2 วัน ในช่วงเทศกาลดังกล่าว จะห้ามก่อไฟ จึงต้องรับประทาน
อาหารที่ปรุงสุกเตรียมไว้ก่อนแล้ว หรืออาหารที่เย็นชืด ซึ่งก็เป็นที่มาของชื่อเรียก
เทศกาล

เทศกาลหานสือ กล่าวกันว่ามีความเป็นมาตั้งแต่สมัยชุนชิว 春秋 ในแคว้นจิ้น晋国
เพื่อรำลึกถึงองค์ชายแคว้นจิ้นคือ เจี้ยจื่อ介子 และจ้งเอ่อ重耳 จ้งเอ่อได้ไปอยู่ใน
ต่างแดนเสีย 19 ปี ในขณะที่เจี้ยจือได้สร้างผลงานให้กับประเทศชาติ แล้วเชิญจ้ง-
เอ่อกลับมาเพื่อขึ้นครองบัลลังก์เป็นจิ้นเหวินกง晋文公 แล้วตนเองก็เข้าป่าไปปลีก
วิเวกพร้อมด้วยคุณแม่ จิ้นเหวินกงทราบเข้า ก็ให้คนไปตามหา แต่หาเท่าไรก็ไม่พบ
จึงใช้วิธีจุดไฟเผาป่าเพื่อบีบบังคับให้เจี้ยจื่อออกมา แต่ปรากฏว่าเจี้ยจื่อกับคุณแม่ได้
กอดต้นไม้ใหญ่ไว้ยอมให้ไฟไหม้ตายโดยไม่ยอมออกจากป่า จิ้นเหวินกงเสียใจมาก
จึงได้ออกคำสั่งให้เปลี่ยนชื่อภูเขาเหมี่ยนเป็นภูเขาเจี้ยเพื่อรำลึกถึงเจี้ยเจื่อ (ปัจจุบัน
คือภูเขาเจี้ยในอำเภอเจี้ยซิว 介休 ในมณฑลซานซี 山西 และยังออกคำสั่งให้วัน
ที่เจี้ยจื่อถึงไฟไหม้ตายเป็นวันหานสือ และให้ถือปฏิบัติทุก ๆ ปี โดยไม่ให้ก่อไฟ กิน
ข้าวเย็นแทน

หากแต่ว่าที่มาที่แท้จริงของเทศกาลหานสือ มาจากสมัยโบราณที่การก่อไป เนื่อง
จากฤดูต่างกัน ไม้ที่นำมาก่อไฟก็ต้องใช้ต่างกัน จึงมีประเพณีปฏิบัติเวลาเปลี่ยนฤดู
ก็มีการเปลี่ยนกองเพลิงกันใหม่ ฉะนั้นถ้าถึงฤดูใหม่ แต่ไฟใหม่ยังไม่มา ก็จะห้ามใช้
ไฟโดยเด็ดขาด เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่ในยุคนั้น ประชาชนจึงต้องตระเตรียมอาหารไว้
ในช่วงที่ขาดไฟ หลังจากนั้นประเพณีปฏิบัตินี้จึงมีการนำเอาตำนานที่เล่าลือกันของ
เจี้ยจื่อมาปะติดปะต่อกัน กลายเป็นเทศกาลหานสือ แต่เนื่องจากระยะเวลาเทศกาล
หานสือนานนับเดือน การรับประทานอาหารที่เย็นชืดไม่เป็นผลดีต่อสุขภาพ ภายหลัง
จึงมีการหดระยะเวลานั้นลงเหลือ 10 วัน 7 วัน 3 วัน จนเหลือ 1 วัน จนถึงสมัยราช
วงศ์ถัง 唐 จึงกำหนดตรงกับวันเช็งเม้ง